HISTORIA ŻUŻELI
Żużela z częściami wsi Bąków zajmuje powierzchnię 897 ha. Tereny te zamieszkuje 562 osób (stan na 31.12.2011). Żużela jest położona w pobliżu trasy z Krapkowic do Kędzierzyna-Koźla i Raciborza. Nie ulega wątpliwości, że nazwa tej miejscowości pochodzi się od wyrazu „żużel”.
Żużela Wieś Polska
Spośród wszystkich miejscowości należących kiedyś do kasztelanii opolskiej Żużela jest tą, która poza Opolem została wymieniona w średniowiecznych dokumentach najwcześniej. Już w latach 1195-1201 biskup wrocławski Jarosław nadał tę wioskę cystersom, wówczas wymienioną jako „Susela”. W 1283 roku wymieniono Żużelę jako „Czuczhel”, a w 1534 roku jako „Schuziel”.
Przez kilka wieków Żużela stanowiła własność kościelną należącą do klasztoru Norbertanek w Czarnowąsach. W 1784 roku wioska ta została wymieniona jako „Zuzella”. Odnotowano wówczas, że są tutaj dobre gleby. W Żużeli istniał wtedy folwark. Wśród mieszkańców wyliczono 21 gospodarzy, 16 zagrodników oraz 11 chałupników. W 1845 roku w Żużeli zamieszkiwało 578 osób. Funkcjonowała już wtedy szkoła, młyn wodny, gospoda, browar i gorzelnia. Zasadniczym zajęciem ludności była uprawa roli. Wśród hodowanych wówczas zwierząt było m.in. 400 owiec.
Do Żużeli zostały też przypisane dwa przysiółki: „Bąków” obejmujący folwark, młyn wodny i jedną chłopską zagrodę oraz „Dallwigsruh” stanowiący folwark założony w 1832 roku. W 1855 roku Żużelę zamieszkiwało 625 osób. Pod względem przynależności parafialnej mieszkańcy Żużeli należeli do wzmiankowanej po raz pierwszy już w 1319 roku parafii Wszystkich Świętych w Brożcu.
Żużela 1915r
Na ulicy Krapkowickiej natkniemy się na XIX wieczną przydrożną kapliczkę z obrazem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy ufundowaną przez Marię Tomanek. Upamiętnia ona zdeptanego przez spłoszone konie Bartholomea Tomanka. Kiedy remontowano drogę w 1934 roku, kapliczkę rozebrano, ale po roku postawiono ją ponownie parę metrów dalej. W głębi wsi po lewej stronie na uwagę zasługuje przedwojenna kuźnia- dziś należącą do rodziny Studniarz. Na posesji rodziny Glombik stoji kamienny krzyż. W centrum wsi stoi trójkondygnacyjna kaplica – dzwonnica, a obok niej pomnik ku czci poległych mieszkańców wsi w czasie I i II wojny światowej. Nad wejściem do kaplicy umieszczony jest wizerunek św. Urbana – patrona Żużeli, zwieńczony krzyżem. Wewnątrz kaplicy – obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, krzyż procesyjny z XIX wieku i figura św. Doroty ufundowana przez mieszkańców i Towarzystwo Społeczno – Kulturalne Niemców na Śląsku Opolskim, Koła w Żużeli (starą figurę skradziono w latach 90 ubiegłego stulecia) z okazji wejścia w XXI wiek. W 2002 roku odnowiono kapliczkę p.w. św. Urbana, a figurę świętego (wcześniej skradzioną) ufundował Wilibald Gabrielczyk.
W miejscowym parku zachowały się stare drzewa, obok widoczny dwór założony przez hrabiego von Haugwitz, a zarządca tego dworu Gädecke wybudował grobowiec – kaplicę dla żony i dzieci, którzy zmarli z powodu panującej epidemii. Grobowiec został zdewastowany w latach 1980 – 2000. Obecnie odrestaurowany przez mieszkańców (głównym architektem i wykonawcą był Arnold Donitza – mieszkaniec i radny Żużeli). Kierując się w stronę Brożca zauważymy krzyż wotywny z kapliczką wnękową z figurą Matki Boskiej Niepokalanej z 1913 roku fundacji rodziny Pietruszka.
W przysiółku Bąków na posesji państwa Dresler znajduje się krzyż i kaplica wnękowa, w której znajdował się zabytkowy obraz Matki Boskiej Częstochowskiej przyniesiony przez jednego z przodków rodziny z Częstochowy. Niestety w 1997 roku, w czasie powodzi kaplica zostaje zalana i obraz ulega zniszczeniu. Do dziś przy kaplicy od maja do października, w każdą pierwszą niedzielę miesiąca odbywają się nabożeństwa różańcowe, a w maju codziennie wieczorem nabożeństwa majowe odprawiane przez miejscowych mieszkańców.
We wsi znajdują się trzy pomniki przyrody nieożywionej – głazy z granitu różowego – ogród rodziny Donitza oraz dwa granitowe głazy przy stawie koło Żwirowni.
W Żużeli aktualnie znajdują się: przedszkole, stowarzyszeniowa szkoła podstawowa (dla klas najmłodszych), ośrodek zdrowia, budynek OSP, bar i dwa sklepy. Wieś posiada wodociąg (1994-95) i linię telefoniczną (1995).
W 2005 roku, przy pomocy środków finansowych Fundacji Rozwoju Śląska w Opolu i mieszkańców udało się odremontować i wyposażyć w nowy sprzęt Centrum Kultury TSKN.
Sołtysami w Żużeli byli: August Wesoły, Józef Gajda do 1968 roku, Romuald Wyszka w latach 1968 – 1977, Paul Tomanek w latach 1978 – 1994. Adejalda Pawelczyk w latach 1994 – 2011. Urszula Gajda w latach 2011 – 2019. Mateusz Gałeczka w latach 2019 – 2024. Od 2024 roku funkcję tę pełni Arnold Donitza
Zobacz również historie naszych Kapliczek
Kaplica pod wezwaniem Bożego Miłosierdzia
Kapliczka Św. Urbana oraz krzyż obok domu Państwa Glombik
Krzyż przy drodze w kierunku Brożec oraz Stradunia